تاريخچه نماز تراويح
نماز تراويح، نمازهاى مستحبى است كه أهل سنت درشبهاى ماه مبارك رمضان بجماعت ميخوانند، وشيعه خواندن نمازهاى مستحبى بجماعت را بدعت و حرام ميدانند.
ترویحه، وقفه کوتاهی است که از آن برای خواندن دعا یا اذکار (ويا استراحت) استفاده میشود.
بر أساس نوشته دانشنامه آزاد (ويكبيديا) نماز تراویح به نمازهایی اطلاق میشود که أمروزه عموم مسلمانان سنی در شبهای ماه مبارك رمضان به جماعت می‌خوانند، أكر چه بعضى علماى أهل سنت آن را بدعت ميدانستند، ولى امروزه با تلاش بعضى حكومتهاى پرچمدار أهل سنت عمومى شده است، كه از برخى دلائل ميتوان آن را سياسى نيز دانست..
این نماز پس از نماز عشاء خوانده میشود.
در بین اهل سنت رسم است که هر شب یک جزء قرآن را (بجای سوره کوچک) در این نمازها تلاوت کنند تا در پایان ماه رمضان، قرآن ختم شود.
نماز تراویح بیست رکعت است اما پس از هر دو رکعت سلام داده میشود، که پس از هر چهار رکعت استراحت (ترویحه) انجام میشود و از این رو آن را نماز تراویح می‌نامند.
دیدگاه اهل سنت
در فقه سنی نماز تراویح را می‌توان فرادا یا به جماعت خواند و ختم قرآن در آن هم واجب نیست.
در بسیاری از منابع اهل سنت این موضوع که عمر بن خطاب بنیانگذار تراویح بجماعت است اشاره شده‌است.[۱][۲][۳][۴]
بخاری در صحیح و نسائی در سنن خود از رسول خدا (صلى الله عليه وآله) آورده اند: ای مردم، نمازهایتان را در خانه‌هایتان برپا دارید همانا بجز نمازهای واجب، بهترین نمازها آن نمازى است که در خانه‌ها خوانده شوند»[۵][۶][۷]
ابن ماجه در سننش آورده است: عبدالله بن مسعود از رسول خدا (صلى الله عليه وآله) پرسید: نماز در خانه بهتر است یا مسجد؟ ايشان پاسخ دادند: آیا نمی‌بینی خانه من چه نزدیک به مسجد است؟ برپا داشتن نماز در خانه نزد من محبوبتر از مسجد است بجز نمازهای واجب[۸]
بخاری در صحیحش از قول زید بن ثابت آورده است : پیامبر زیراندازی از پوست نخل برای خودش درست کرد و شب برای نماز از خانه بیرون شد و به نماز ایستاد. چند تن در حین نماز به او پیوستند. شب بعد آن عده برای نماز آمدند اما او نیامد. آن‌ها شروع به پرتاب سنگ ریزه به خانه رسول الله (صلى الله عليه وآله) کردند (!!) که ناگاه او با خشم بیرون آمده و گفت: شما همچنان برخواسته خود پافشاری می‌کنید، از برای شما از اینکه این نماز را خدا برایتان اجباری کنم، می‌ترسم. ای مردم، نمازهایتان را در خانه‌هایتان برپا دارید همانا بجز نمازهای واجب، بهترین نمازها آن نمازى است که در خانه‌ها خوانده شوند»[۹]
بخاری در جای دیگری از ابو هریره آورده که پس از مرگ رسول الله (صلى الله عليه وآله) مردم همچنان نافله‌ها را بغیر جماعت می‌خواندند و این سنت در زمان ابوبکر و نخستین سال‌های زمامداری عمر برپابود. شبی از شبهای رمضان، عمر وارد مسجد شد و مردم را مجزا یا در گروه‌های کوچک در حال نماز دید. عمر گفت به نظر من بهتر است اینان را تحت امامت یک قاری (امام جماعت) جمع کنم. او سپس مردم را تحت امامت ابی بن کعب جمع کرد. شب بعد عمر به مسجد آمد و دید مردم به امامت ابی بن کعب نماز می‌خوانند و گفت: چه بدعت خوبی است.[۱]
نووی (نویسنده شرح صحیح مسلم) گفته: مالک، ابویوسف، برخی از علمای شافعی و برخی دیگر هم گفته‌اند که بهتر است تراویح فُرٰدیٰ (غیرجماعت) و در خانه انجام شود.»[۱۰]
همچنین قسطلانی و نووی در جای دیگر آورده‌اند: تراویح بدعت نامیده شد زیرا نه در زمان پیامبر و نه در زمان صدیق (ابوبکر) به جماعت برپا نشد، و نه در سر شب و با این شمار نمازگزار»[۱۱][۱۲]
دیدگاه شیعیان
از نظر شیعیان نمازوتر( یا نماز تهجد) همان نماز نافله است که مستحب و سنت است، آما به فرادا خوانده میشود.
شیعیان اعتقاد دارند که خواندن نماز مستحب به جماعت صحیح نیست و بدعت است.
بر اساس نوشته علامه مجلسى در كتاب شريف بحارالانوار(وبرخى علماى أهل سنت) نخستین کسی که دستور به جماعت در تراویح داد عمر بن خطاب بود.
شیعه اعتقاد دارد که علی بن ابی طالب علیه السلام همواره یاران و پیروانش را از این نماز بازمی‌داشته است، وقريب به اين مظمون فرموده است: همانا که انجام نافله جماعت در رمضان بدعت است. ای مردم آگاه باشید که انجام عبادتی کوچک برطبق سنت بهتر است از انجام عبادتی بزرگ اما با بدعت است. وسایل الشیعه[۱۳] بنقل از امام محمد باقر وامام جعفر صادق عليهما السلام.
شیعه امامیه، این شکل نماز خواندن را جزء شریعت نمی‌داند. بلکه از بدعت‌های برخی صحابه می‌شمارد زیرا مسلم این است که پیامبر اسلام از به جای آوردن نماز مستحبی در مسجد دوری می‌کرد.
