نيم نگاهي به حديث وعاظ السلاطين
مقدمه بحث: واعظ به كسى اطلاق ميشود كه افراد يا جامعه را پند واندرز دهد، ولى هرگاه با لفظ سلطان قرين آمد، به عنوان مداح معنى خواهد داد.
أصل بحث: در أحاديث متعددى موضوع وعاظ السلاطين وخطر آنها بر دين مردم مطرح شده است، اين أحاديث بطرق مختلفى در كتابهاى معتبرنزد شيعه وسنى آمده است.
أغلب اين فرمايشات به سخنان گهربار رسول خدا (صلى الله عليه وآله) برميگردد.
أهل سنت از طريق باصطلاح صحابه (كسانى كه بارسول خدا معاشرت داشته اند) اين حديث را با اين عبارات نقل فرموده اند:
1- العلماءُ أمناءُ الرسلِ، ما لمْ يخالطوا السلطانَ، و يُدَاخِلُوا الدنيا، فإذا خالطوا السلطانَ، و داخلوا الدنيا، فقدْ خانوا الرسلَ، فاحذرُوهُمْ.
ترجمه: دانشمندان (انديشمندان دينى، روحانيت) أمانت داران پيامبران هستند، تازمانى كه باحكمرانان همنشين نشده أند، ودنيا در وجودشان رخنه نكرده است، پس هرزمانى كه بازمامدارانان همنشين شدند ودنيا دروجودشان رخنه نمود، آنگاه به پيامبران خيانت نموده اند، پس از ايشان برحذر باشيد.
2- الْعُلَمَاءُ أُمَنَاءُ الرُّسُلِ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ مَا لَمْ يُخَالِطُوا السُّلْطَانَ وَيَدْخُلُوا فِي الدُّنْيَا، فَإِذَا خَالَطُوا السُّلْطَانَ وَدَخَلُوا فِي الدُّنْيَا فَقَدْ خَانُوا الرُّسُلَ فَاحْذَرُوهُمْ وَاجْتَنِبُوهُمْ.
ترجمه: دانشمندان (انديشمندان دينى، روحانيت) أمانت داران پيامبران هستند برمردم، تازمانى كه باحكمرانان همنشين نشده أند، ودر امور دنيا داخل نشده اند، پس هرزمانى كه بازمامدارانان (حكمرانان ىولت مردان) همنشين شدند وبه دنيا روي آوردند، آنگاه به پيامبران خيانت نموده اند، پس از ايشان برحذر باشيد، واز همزيستى با ايشان دورى كنيد.
3- العلماء أمناء الرسل على عباد الله ما لم يخالطوا السلطان، ويدخلوا في الدنيا، فإذا خالطوا ودخلوا في الدنيا فقد خانوا الرسل، فاعتزلوهم واحذروهم.
ترجمه: دانشمندان (انديشمندان دينى، روحانيت) أمانت داران پيامبران هستند برمردم، تازمانى كه باحكمرانان همنشين نشده أند، ودر امور دنيا داخل نشده اند، پس هرزمانى كه بازمامدارانان (حكمرانان،ىولت مردان) همنشين شدند وبه دنيا روي آوردند، آنگاه به پيامبران خيانت نموده اند، پس از ايشان برحذر باشيد، واز ايشان دورى كنيد.
4 – الفقهاء أمناء الرسل،ما لم يدخلوا في الدنيا . قيل: يا رسول الله ! و ما دخولهم في الدنيا ؟ قال : اتباع السلطان، فإذا فعلوا ذلك، فاحذروهم على أديانكم.
ترجمه:دين شناسان (انديشمندان دينى، روحانيت) أمانت داران پيامبران هستند تازمانى كه در امور دنيا داخل نشده اند.
گفتند: اى رسول خدا، چگونه در دنيا داخل ميشوند؟
حضرت فرمودند: پيروى اززمامدارانان (حكمرانان،ىولت مردان) ميكنند. پس هرگاه چنين كردند، از ايشان بردين وعقيده خود برحذر باشيد.
در كتب شيعه نيزهمين ألفاظ با أندكى اختلاف أز امام صادق عليه السلام نقل شده أست.
نتيجه در دو موضوع مطرح است:
همنشيني ومعاشرت با حكام وزمامداران واطاعت از ايشان.
دخول دردنيا.
اين دو خطر در تاريخ روحانيت شيعه عموما وجود نداشته است مگر در نيم قرن أخير.
وعاظ السلاطين را برچند وجه قابل تصور است:
1- واعظى كه كارمند دولت بشود.
2- واعظى كه از منافع ومزاياى دولت براى نشر دين بهره گيرد.
3- واعظى كه از اين مزايا براى خود وخويشان خود بهره گيرد.
4- واعظى كه خود فروخته دولت شود.
5- واعظى كه بقصد خوش رقصى دين نبودى خويش را مجانا در اختيار دولت قرار دهد، وبه عبارت ديگر: يك طرفه بيعت نمايد.
بى شك، هرگاه واعظى براى غير خدا ونشرمحض دين، با حكومتها همكارى نمايد، گناهكار وأجر ومزدش حرام است. در اين جهت فرقي بين حكومت 10% دينى يا 90% دينى نيست، زيرا كه درقران كريم آمده است: ومن لم يحكم بما أنزل الله (فأولئك هم الكافرون) (هم الظالمون) (هم الفاسقون).
ترجمه: آنانكه به قانون خداوند عمل نميكنند (ايشان كافرهستند) (ايشان ستمكار هستند)(ايشان بي دين هستند).
حال ودر زمان ما، همنشينى واطاعت ىين مداران از حكمرانان وتغيير احكام خدا بنفع ايشان را در مطبوعات ورسانه ها به خوبى مشاهده مى كنيم ونياز به دليل ندارد.
أما جايگاه دنيا دروجودشان را بايد با أندك تاملى در خانه ها، مراكز، ووسيله نقليه و وضع ظاهری ايشان مشاهده نمود.
پيشنهاد ميكنم با عموم مراجع وعلماى دين ملاقات نموده واز نزديك حال و وضع ايشان را بررسى نماييد وأمانت داران ىين ورسالت پيامبران را از نزديك مشاهده نموده ودين خويش را دريابيد؟
تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل(!)
محمد تقى ذاكرى
2 شعبان المعظم 1439
